Dlaczego PPK to co innego niż OFE?

21.02.2019

Czy ze środkami zgromadzonymi na PPK może stać się to samo co z OFE? Ta wątpliwość jest bardzo często wyrażana przez pracowników, którzy już niedługo będą zapisywani przez pracodawców do Pracowniczych Planów Kapitałowych. Przeanalizujmy, krok po kroku, na ile realne są te obawy.

Cofnijmy się na chwilę do przeszłości – do dnia 3 lutego 2014 roku. W tym dniu:

• ponad 50% naszych środków, jakie posiadaliśmy w wybranym otwartym funduszu emerytalnym, zostało umorzone i przekazane do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
• odpowiednik umorzonej kwoty został zapisany na naszym subkoncie w ZUS.

Powyższa zmiana przepisów została uznana jako zgodna z prawem, ponieważ zarówno Sąd Najwyższy, jak i później Trybunał Konstytucyjny, oceniły, że:

nasze środki na rachunku w II filarze, pochodzące ze składek wnoszonych w ramach obowiązkowego systemu emerytalnego, są środkami publicznymi, a nie prywatnymi.

Status środków gromadzonych w PPK

Najważniejszą różnicą między PPK a OFE jest fakt, że PPK nie są częścią obowiązkowego systemu emerytalnego. Pracownicze Plany Kapitałowe nie są nawet elementem dobrowolnego systemu emerytalnego, czyli tzw. III filara. Wskazuje na to nazwa tych planów, która nie jest przypadkowa. PPK jako plany kapitałowe (nie emerytalne) mają umożliwić pracownikom budowę kapitału z myślą o przyszłych wydatkach. W rzeczywistości, poprzez prawo do zwrotu, kapitał gromadzony w PPK będzie mógł być skonsumowany w dowolnym momencie na dowolny cel.
Rachunek pracownika będącego uczestnikiem PPK będzie zasilany z trzech źródeł:

• z wynagrodzenia netto pracownika,
• z dodatkowych środków pracodawcy,
• a także z corocznych dopłat z budżetu państwa (z Funduszu Pracy).

Status środków pochodzących z pierwszych dwóch źródeł będzie taki sam jak we wszystkich innych formach prywatnego gromadzenia oszczędności w bankach, w funduszach inwestycyjnych, czy w innych instytucjach finansowych. Będą to środki w pełni prywatne.

W ustawie o PPK znalazł się nawet literalny zapis potwierdzający prywatny status tych środków (Art. 3, ust. 2. ustawy).

Szczególny status środków pochodzących z Funduszu Pracy

Jedynie dopłaty ze środków Funduszu Pracy (wpłata powitalna i dopłaty roczne) będą miały inny status. Ustawodawca traktuje te dopłaty jako dodatkową zachętę do tego, aby całość gromadzonych kapitałów została wycofana po spełnieniu wymienionych w ustawie o ppk warunków (przede wszystkim po ukończeniu 60. roku życia). Jeżeli uczestnik tych warunków nie spełni i dokona wypłaty w formie zwrotu, czyli w dowolnie wybranym momencie, to suma dopłat pochodzących ze środków Funduszu Pracy zostanie w całości zwrócona do Funduszu Pracy.

Ryzyko zmiany przepisów

Osoby wyrażające obawy o powtórzenie sytuacji analogicznej do OFE wskazują na to, że przecież przepisy w każdej chwili mogą zostać zmienione w taki sposób, że również status wpłat pochodzących z wynagrodzenia netto pracownika i z dodatkowych środków pracodawcy może zostać zmieniony na szkodę pracownika.

Czy taki scenariusz jest możliwy?

Teoretycznie taki scenariusz mógłby się urzeczywistnić wyłącznie w warunkach bardzo głębokiego kryzysu finansów publicznych grożącego bankructwem państwa. Dlaczego wyłącznie teoretycznie? Nawet w kryzysowej sytuacji ten scenariusz jest mało prawdopodobny, ponieważ uczestnicy PPK, w przeciwieństwie do członków OFE, dysponują skutecznym narzędziem ochrony gromadzonego kapitału przed ewentualną nacjonalizacją.

Tym narzędziem jest wspomniane już prawo do wypłaty (zwrotu) gromadzonego kapitału w każdej chwili. Ewentualna nacjonalizacja środków na rachunku uczestnika PPK wymagałaby zmiany ustawy, która nie może działać wstecz. W takim scenariuszu - jeszcze raz podkreślmy, że bardzo mało prawdopodobnym – uczestnik PPK będzie mógł złożyć zlecenie wypłaty (zwrotu) całości środków i tym samym uchronić kapitał przez ewentualnymi zakusami państwa.

Podsumowując, prywatność środków w PPK pochodzących z wpłat pracownika i wpłat pracodawcy, jest zagwarantowana na kilku poziomach. Ostateczną i tym samym najważniejszą gwarancją jest prawo uczestnika PPK do żądania zwrotu środków w każdej chwili, ponieważ daje pracownikowi pełną kontrolę nad kapitałem gromadzonym w Pracowniczym Planie Kapitałowym.

 

	OFE	PPK
Element obowiązkowego systemu emerytalnego	+	-
Prywatny status gromadzonych środków	-	+
Prawo do żądania zwrotu oszczędności w dowolnej chwili	-	+*

*za wyjątkiem dopłat pochodzących z Funduszu Pracy